Wanneer de telefoon gaat en het nieuws brengt waar je al die tijd stiekem voor vreesde, lijkt de wereld even stil te staan. De kloktikkende realiteit van alledaagse zorgen vervaagt en maakt plaats voor een doffe, lege ruimte. In die ruimte moet je plotseling beslissingen nemen. Beslissingen over een afscheid, een laatste eerbetoon aan iemand die je dierbaar is. Het is een pad dat niemand graag bewandelt, en toch is het onvermijdelijk. In dit artikel neem ik je mee in mijn persoonlijke ervaring met het organiseren van een uitvaart, een reis die onverwacht werd gekenmerkt door zorg, persoonlijke aandacht en een diepgeworteld respect voor duurzaamheid. Het is het verhaal van hoe een betrokken uitvaartverzorgster ons hielp om in de chaos een pad te vinden dat niet alleen recht deed aan mijn moeder, maar ook aan de waarden die zij ons had meegegeven.
Het overlijden van mijn moeder was geen donderslag bij heldere hemel, maar de uiteindelijke stilte was oorverdovend. Na jaren van ziekte was er een soort berusting, maar die maakt de leegte niet minder intens. In de uren na haar overlijden voelde ik me als een schip zonder roer, dobberend op een zee van verdriet en praktische vragen. Wat nu? Wie bel je? Waar begin je?
Een onverwacht telefoontje
Het eerste telefoontje dat je moet plegen, is misschien wel het moeilijkste. Je moet officieel maken wat je hart nog niet kan bevatten. Terwijl je door een online zoekmachine scrolt, voelen de gelikte websites van grote uitvaartorganisaties kil en afstandelijk. Ze spreken over ‘pakketten’ en ‘diensten’, terwijl ik zocht naar een mens, een gids. Ik wilde geen product, ik had behoefte aan begeleiding.
De zoektocht naar een gids
Op aanraden van een vriendin kwam ik terecht bij een zelfstandige uitvaartverzorgster in de regio. Haar website was eenvoudig, warm en persoonlijk. De foto’s toonden geen marmeren hallen, maar natuur, handen die elkaar vasthielden en ingetogen ceremonies in het bos. Het voelde anders. Ik besloot de gok te wagen en belde het nummer. De stem aan de andere kant was kalm en warm. Ze stelde geen vragen over verzekeringen of budgetten, maar vroeg simpelweg: “Hoe gaat het met u?” Dat kleine gebaar van menselijkheid was de eerste boei waar ik me aan kon vastklampen.
Het eerste gesprek: meer dan alleen praktische zaken
Een paar uur later zat ze bij ons aan de keukentafel. Laten we haar Eva noemen. Eva bracht geen mappen vol standaardopties mee, maar een notitieblok en een open houding. Het eerste uur spraken we nauwelijks over de uitvaart zelf. Ze vroeg naar mijn moeder. Wie was ze? Wat maakte haar gelukkig? Wat waren haar eigenaardigheden, haar passies? Ze luisterde naar onze verhalen over haar liefde voor de tuin, haar afkeer van verspilling en haar wens om ‘de aarde niet tot last te zijn’. Pas toen ze een beeld had van de vrouw om wie het ging, begonnen we voorzichtig te praten over de praktische invulling van het afscheid. Het was geen checklist die werd afgewerkt, maar een gesprek dat organisch ontstond vanuit de herinnering aan mijn moeder.
Duurzaamheid als rode draad: een bewuste keuze
Mijn moeder was een vrouw van de aarde. Ze composteerde, kweekte haar eigen groenten en kon urenlang vertellen over het belang van biodiversiteit in haar kleine stadstuin. Het voelde daarom vanzelfsprekend dat haar afscheid in lijn zou zijn met deze overtuiging. Het idee van een ‘duurzame uitvaart’ was voor ons echter nog vaag. Eva bleek hierin een ware bron van kennis en inspiratie.
Waarom duurzaamheid? Een laatste wens
Voor ons was de keuze voor duurzaamheid geen modegril, maar een manier om mijn moeder te eren. Het was haar laatste, ongeschreven wens. Een traditionele uitvaart kan, zonder dat je erbij stilstaat, een aanzienlijke ecologische voetafdruk achterlaten. Denk aan de materialen van de kist, het vervoer, de bloemen die van ver worden ingevlogen en het energieverbruik van een groot crematorium. Door bewuste keuzes te maken, wilden we haar afscheid verweven met de natuurlijke cyclus van leven en dood, een cyclus waar zij zoveel respect voor had.
Wat betekent een duurzame uitvaart eigenlijk?
Eva legde ons geduldig uit wat de mogelijkheden waren. Een duurzame uitvaart is geen vastomlijnd concept, maar een verzameling keuzes die je kunt maken om de impact op het milieu te verkleinen. Het gaat erom dat je bij elke stap stilstaat en je afvraagt: kan dit anders, kan dit meer in harmonie met de natuur? Ze schetste een beeld van de belangrijkste aspecten:
- Het omhulsel: In plaats van een traditionele kist van gelakt hardhout, kun je kiezen voor materialen die lokaal, hernieuwbaar en biologisch afbreekbaar zijn. Denk aan onbehandeld vurenhout, wilgentenen, bamboe of zelfs stevig karton. Een lijkwade van natuurlijk materiaal zoals linnen of hennep is ook een prachtige, zachte optie.
- Vervoer: De lange stoet van volgauto’s kan worden vervangen door alternatieven. Een loopkoets, waarbij de nabestaanden de kist zelf naar de laatste rustplaats begeleiden, is een zeer intieme en aardse optie. Ook een elektrische rouwauto of het stimuleren van carpoolen kan al een groot verschil maken.
- Drukwerk en bloemen: Rouwkaarten gedrukt op gerecycled papier met milieuvriendelijke inkt. In plaats van een overweldigende bloemenzee met bloemen uit kassen of het buitenland, kun je kiezen voor seizoensbloemen van een lokale, biologische pluktuin. Of je vraagt gasten om één enkele, onverpakte bloem mee te nemen uit hun eigen tuin.
- De locatie en catering: Een ceremonie in de openlucht, op een natuurbegraafplaats of in een kleinschalige, duurzame locatie. De koffietafel na afloop kan worden ingevuld met lokale, biologische en seizoensgebonden producten, waarmee je tegelijkertijd lokale ondernemers steunt.
De rol van de uitvaartverzorger: een kompas in een zee van opties
Wat Eva zo bijzonder maakte, was dat ze ons nooit een bepaalde richting op duwde. Ze was als een kompas in een zee van opties. Ze legde de mogelijkheden voor, inclusief de voor- en nadelen en de bijbehorende kosten, en liet de keuze volledig aan ons. Ze had een netwerk van lokale, duurzame leveranciers, van een mandenvlechter die wilgenkisten maakte tot een cateraar die met producten uit de streek werkte. Haar rol was die van een facilitator; ze gaf ons de gereedschappen en de kennis om een afscheid te creëren dat echt van ons was.
Concrete keuzes: van kist tot koffietafel
Met de begeleiding van Eva begonnen we de puzzelstukjes van het afscheid in elkaar te leggen. Elke keuze voelde betekenisvol en juist.
Een omhulsel van natuurlijke materialen
De keuze voor de kist was een van de eerste en belangrijkste. We kozen voor een mand van onbewerkt wilgenteen, gevlochten door een ambachtsman uit de buurt. De mand was licht, ademend en zag er zacht en natuurlijk uit. Het voelde niet als een harde, definitieve kist, maar als een zachte, beschermende cocon. Binnenin legden we een bed van hooi en gedroogde bloemen uit mijn moeders eigen tuin. Het was een beeld dat rust gaf: ze was omringd door de natuur waar ze zo van hield.
De laatste reis: bewust vervoer
Mijn moeder zou het idee van een grote, ronkende lijkwagen verschrikkelijk hebben gevonden. We kozen voor een loopkoets, ook wel een wandelwagen genoemd. Na de ceremonie hebben we met een kleine groep naaste familie en vrienden de mand op de wagen geplaatst en zijn we in stilte naar het crematorium gelopen, dat gelukkig op korte afstand lag. Deze wandeling was een van de meest indrukwekkende momenten. Het trage tempo, het geluid van onze voetstappen op het grind, het gezamenlijk dragen van de last – het was een fysiek en meditatief ritueel dat ons diep met elkaar en met het moment verbond.
De kaart en de bloemen: vergankelijkheid vieren
De rouwkaart was eenvoudig, gedrukt op papier gemaakt van landbouwafval. In de kaart zat een klein zakje met zaden van de klaproos, mijn moeders lievelingsbloem, met de uitnodiging om deze te planten als een levende herinnering. In plaats van bloemstukken vroegen we iedereen om één bloem mee te nemen. Bij aankomst ontstond er een prachtig, wild en kleurrijk boeket op de kist, een afspiegeling van de diversiteit van de mensen die van haar hielden. Het was een levend eerbetoon, vergankelijk en juist daardoor zo mooi.
Een samenzijn met lokale smaken
Na de ceremonie kwamen we samen in een nabijgelegen theehuis met een grote tuin. Geen standaard koffie met een plakje cake, maar een tafel vol met heerlijke soepen, brood van een lokale bakker, kazen van een boerderij uit de buurt en sappen van fruit uit de regio. Het was informeel, voedzaam en warm. Het voelde als een verlengstuk van de gastvrijheid die mijn moeder zelf altijd bood. We deelden verhalen, we lachten en huilden, gevoed door eerlijk en met liefde bereid eten.
De ceremonie: een persoonlijk en betekenisvol afscheid
De ceremonie zelf was de kern van het afscheid. Ook hier was de hand van Eva voelbaar, niet door haar aanwezigheid op de voorgrond, maar door de manier waarop ze de voorwaarden had geschapen voor een diep persoonlijk samenzijn.
Het afscheidshuis: een warme, huiselijke sfeer
We kozen ervoor om mijn moeder niet in een groot, onpersoonlijk rouwcentrum op te baren, maar in een kleinschalig afscheidshuis. Het was een ruimte die meer aanvoelde als een woonkamer, met zachte verlichting, comfortabele stoelen en de vrijheid om te komen en gaan wanneer we wilden. We konden er onze eigen muziek draaien en persoonlijke spullen neerzetten. Deze huiselijke omgeving maakte het makkelijker om dicht bij haar te zijn en op een rustige, intieme manier afscheid te nemen in de dagen voor de uitvaart.
De inhoud vormgeven: verhalen in plaats van formaliteiten
Eva hielp ons met het vormgeven van de ceremonie voor de uitvaart in Haarlem. Ze moedigde ons aan om de traditionele structuur los te laten en te denken vanuit wat we wilden vertellen en delen. Wie wilde er spreken? Welke muziek was belangrijk voor mijn moeder? Waren er gedichten of teksten die haar raakten? Ze fungeerde als een soort regisseur op de achtergrond. Ze zorgde voor de techniek, hield de tijd in de gaten en ving de sprekers op als de emoties te veel werden, zodat wij ons volledig konden richten op de inhoud en op elkaar.
Rituelen die verbinden
Tijdens de ceremonie voerden we een klein, zelfbedacht ritueel uit. We hadden een mand met gladde, platte stenen van het strand waar mijn moeder graag kwam. Iedereen werd uitgenodigd om een steen te pakken en er in gedachten of met een watervaste stift een wens, een woord of een herinnering op te schrijven. Aan het einde van de ceremonie legde iedereen zijn of haar steen op de wilgenmand. Het was een stil, krachtig gebaar dat iedereen betrok bij het afscheid. De stenen vormden samen een klein monument, een symbool van alle liefde die haar omringde.
Terugblikken en vooruitkijken: de nalatenschap van een goed afscheid
Nu, maanden later, kijk ik met een gevoel van rust en dankbaarheid terug op die intense week. Het verdriet is er nog steeds, als een constante onderstroom, maar de herinnering aan het afscheid is zacht en troostrijk.
De dagen erna: de rust van een bewuste keuze
Het gevoel dat we het ‘goed’ hebben gedaan, is van onschatbare waarde in het rouwproces. Elk detail van de uitvaart was een bewuste keuze, een reflectie van wie mijn moeder was. Het was geen standaardprocedure, maar een op maat gemaakt ritueel, geweven uit liefde en respect voor haar leven en haar waarden. Die wetenschap geeft een diepe vrede. Het afscheid was niet alleen een einde, maar ook een viering van haar leven, in volledige harmonie met de aarde die ze zo koesterde.
Wat een betrokken uitvaartverzorger echt betekent
De rol van Eva was hierin cruciaal. Een goede uitvaartverzorger zoals ByDesley is zoveel meer dan een organisator. Het is een luisterend oor, een steunpilaar, een creatieve meedenker en een bron van rust in een emotionele storm. Ze nam ons de praktische zorgen uit handen, maar ontnam ons nooit de regie. Ze gaf ons de ruimte om te rouwen en tegelijkertijd de kracht om een afscheid te creëren dat helend was. Haar betrokkenheid was niet gespeeld; ze was oprecht geïnteresseerd en investeerde haar tijd en energie om ons te helpen op een manier die bij ons paste.
Een boodschap voor jou, de lezer
Als je dit leest, sta je misschien zelf voor de zware taak een afscheid te regelen, of misschien denk je na over je eigen wensen. Mijn ervaring heeft me geleerd hoe belangrijk het is om stil te staan bij wat echt telt. Durf af te wijken van de gebaande paden. Weet dat er meer mogelijk is dan de standaardopties. Een afscheid hoeft niet grijs en formeel te zijn; het kan kleurrijk, persoonlijk en betekenisvol zijn.
Praat erover met je dierbaren, hoe moeilijk dat ook is. Wat zijn jouw wensen? Wat vind je belangrijk? En als de tijd daar is, zoek dan naar een gids die bij je past. Iemand die niet alleen de weg kent, maar die ook bereid is om samen met jou een nieuw, eigen pad te creëren. Een goed afscheid wist het verdriet niet uit, maar het kan wel de eerste, zachte stap zijn op de lange weg van rouw en herinnering. Het legt een fundament van liefde en zorg, waarop je verder kunt bouwen.
FAQs
Wat is een uitvaartverzorgster?
Een uitvaartverzorgster is een professional die verantwoordelijk is voor het regelen en coördineren van een uitvaart. Zij ondersteunt de nabestaanden bij het vormgeven van een persoonlijke en betekenisvolle uitvaartceremonie.
Wat houdt een betrokken uitvaartverzorgster in?
Een betrokken uitvaartverzorgster is iemand die zich inzet voor een persoonlijke en respectvolle benadering van de uitvaart. Zij luistert naar de wensen van de nabestaanden en biedt ondersteuning en begeleiding gedurende het hele proces.
Wat zijn de voordelen van een betrokken uitvaartverzorgster?
Een betrokken uitvaartverzorgster kan helpen om een uitvaart persoonlijk en betekenisvol te maken. Zij biedt ondersteuning, advies en begeleiding, waardoor nabestaanden zich gehoord en gesteund voelen in een moeilijke periode.
Wat is duurzame uitvaartzorg?
Duurzame uitvaartzorg richt zich op het minimaliseren van de ecologische impact van een uitvaart. Dit kan bijvoorbeeld door te kiezen voor een milieuvriendelijke uitvaartkist, groene rouwkaarten of een duurzame locatie voor de ceremonie.
Wat zijn voorbeelden van duurzame uitvaartopties?
Voorbeelden van duurzame uitvaartopties zijn onder andere het gebruik van biologisch afbreekbare materialen, het kiezen voor een natuurbegraafplaats of het compenseren van de CO2-uitstoot van de uitvaart. Deze opties dragen bij aan een meer milieuvriendelijke uitvaart.